Chú Ba Dũng

Trong bối cảnh đối đầu trên biển Đông giữa Trung Quốc - Philippines chưa chấm dứt thì việc Manila tuyên bố tập trận Balikatan “không nhằm khuếch trương lực lượng” không thể khiến Bắc Kinh yên tâm.

Gần 7.000 quân, trong đó có 4.500 quân Mỹ và hơn 2.300 binh sỹ Philippines hôm nay bắt đầu hàng loạt các cuộc tập trận kéo dài trong hai tuần lần đầu tiên trên biển Đông ở khu vực quần đảo Luzon và Palawan.

Tín hiệu cho Bắc Kinh?

Cuộc tập trận Balikatan (Vai kề vai) năm nay giữa Philippines và Mỹ thu hút sự chú ý của cả khu vực khi một vài hoạt động diễn tập được tiến hành ngay tại một số khu vực “nhạy cảm trên biển Đông”, nơi tranh chấp chủ quyền giữa một số nước Đông Nam Á và Trung Quốc diễn ra quyết liệt. “Mục đích của chúng tôi không nhằm chống lại bất cứ quốc gia cụ thể nào”, người phát ngôn quân đội Philippines, thiếu tá Emmanuel Garcia cho biết, “mục đích của chúng tôi là nhằm bảo vệ an ninh hàng hải và bảo vệ các lợi ích của Philippines”. Abigail Valte, một người phát ngôn Tổng thống Philippines cũng nhấn mạnh, tập trận Balikatan không phải là hành động biểu dương lực lượng nhằm vào Trung Quốc và không liên quan gì tới vụ đối đầu mới nhất giữa tàu hải giám Trung Quốc và Philippines tại bãi cạn Scarborough/Huangyan hiện vẫn chưa kết thúc.

Balikatan là tập trận chung lớn nhất giữa Bộ tư lệnh Thái Bình Dương của quân đội Mỹ và quân đội Philippines. Theo tuyên bố của Manila, Balikatan nhằm thúc đẩy hòa bình, an ninh khu vực và nâng cao khả năng lập kế hoạch hợp đồng tác chiến, đối phó khủng hoảng giữa quân đội hai nước. Theo chuyên gia an ninh John Blaxland, ĐH quốc phòng Australia, Balikatan còn là tín hiệu gửi tới Trung Quốc trong bối cảnh Tổng thống Philippines ông Aquino trước đó tuyên bố, nước này không hoan nghênh sự hiện diện trở lại của các căn cứ Mỹ nhưng chào đón sự hiện diện nhiều hơn thông qua tập trận như Balikatan. “Thông điệp đi kèm khẳng định rằng Mỹ nghiêm túc về vai trò tại châu Á và sẽ hỗ trợ cho những đối tác cần”, hãng tin AFP dẫn lời ông Blaxland.

Điểm nóng Scarborough/Huangyan

Trong khi đó, đối đầu Trung Quốc - Philippines tại Scarborough/Huangyan dường như vẫn bế tắc bất chấp các động thái ngoại giao. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines Raul Hernandez hôm qua cho biết, căng thẳng tranh chấp vẫn tiếp diễn khi ngoài một tàu hải giám Trung Quốc quay trở lại khu vực này thì một trực thăng liên tục quần đảo trên tàu bảo vệ bờ biển của Philippines. Bày tỏ lo ngại về các hành động của Trung Quốc, ông Raul Hernandez cho biết, “chúng tôi muốn họ chấm dứt tất cả các hành động xâm phạm và phải tôn trọng chủ quyền” dù vẫn xem Bắc Kinh là “láng giềng và bạn bè gần gũi cũng như là đối tác ổn định”.

Dự kiến hôm nay hoặc ngày mai, Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines sẽ đưa tàu BRP EDSA dài khoảng 56 m thay thế BRP Pampanga hiện đang thường trực tại Scarborough/Huangyan. Trước đó, hai bên đều có các động thái được cho là nhằm hạ nhiệt căng thẳng khi Manila rút tàu chiến lớn nhất còn Bắc Kinh đưa 8 tàu cá rời khỏi khu vực tranh chấp này.

Trước khi lên đường thăm Mỹ hôm 15/4, Ngoại trưởng Philippines ông Rosario bày tỏ “đáng tiếc” khi các tàu cá Trung Quốc được phép rời đi mà vẫn mang theo các hải sản quý hiếm vừa đánh bắt như cá mập sống, san hô… Cùng ngày, nhiều nghị sỹ Philippines cho rằng, dù đối đầu nên được giải quyết thông qua đàm phán nhưng “sự cố trên sẽ không phải là cuối cùng” và nước này nên thông báo sự cố tương tự cho Mỹ, ASEAN và LHQ.

Ngày 15/4, bốn tàu chiến thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của Nga gồm tàu tuần dương trang bị tên lửa dẫn đường Varyag, ba tàu chống tàu ngầm Nguyên soái Shaposhnikov, Đô đốc Panteleyev và Đô đốc Vinogradov cùng máy bay chiến đấu, trực thăng, lính thủy đánh bộ và các tàu hậu cần rời cảng Vladivostok tới Hoàng Hải tham gia tập trận cùng hải quân Trung Quốc. Hơn 20 tàu chiến của Nga và Trung Quốc sẽ tham gia tập trận chung trên biển Hoàng Hải từ ngày 22-27/4. Trong một diễn biến khác, quân đội Mỹ và New Zealand lần đầu tiên 27 năm qua sắp tiến hành cuộc tập trận chung mang tên Alam al-Halfa tại khu vực Palmeston North nước này. Diễn ra từ 26/4 tới 6/5, cuộc tập trận bao gồm khoảng gần 100 binh sỹ Mỹ và 1.500 quân New Zealand.